آراز چایی‌نین کیرلنمه‌سینده ائرمنیستان حؤکومتی‌نین رولو و ایران حؤکومتی‌نین سوسماسی
۳۷۵
ایمضا
۵۰۰
آماج
یازان: بیر تورک آکتیویست
ائرمنیستان حؤکومتی اوزون ایللردیر صنایع و معدنچی‌لیک فعالیت‌لریندن قایناقلانان توللانتی سولارینی تصفیه ائتمه‌دن آراز چایینا آخیدیر. آراز چایی‌نین ان اؤنملی کیرلندیریجی قایناقلاریندان بیری، ایروان‌دان 36 کیلومتر مسافه‌ده یئرله‌شن مئتسامور استانسییاسی‌دیر. 1970-جی ایلده تیکیلمیش بو ائلئکتریک استانسییاسی، «دونیانین ان تهلوکه‌لی آتوم ائلئکتریک استانسییاسی و دونیادا ساده‌جه بئش دنه قالان ایلک نسیل استانسییالاردان بیریسی» حساب اولونور. دئمک ائرمنیستان‌دا هر ایل نئچه یوز تون اورانیوم استفاده ائدن مئتسامور آتوم استانسییاسی‌نین توللانتی سولاری، هئچ بئله تصفیه اولونمادان آرازا داخیل ائدیلیر.
ایران ایسلام جومهوریتی‌نین مسئوللاری، ائرمنیستان جومهوریتی‌نین بیر چوخ ایشلرینه گؤز یومدوقلاری کیمی، آرازین آغیر مئتاللار و رادیو اکتیو مادده‌لره بولاشدیغینی یا دانیرلار، یا دا قاتیلیغی‌نین تهلوکه‌لی اولمادیغینی گؤسترمه‌یه چالیشیرلار. آمما ساغلیق راپورلاری خرچنگ کیمی خسته‌لیک‌لرین، خصوصی ایله ده ایران طرفینده آراز بویونجا یاشایان‌لارین آراسیندا معده خرچنگی‌نین آرتماسی ایله، داها هئچ بیر شوبهه‌یه یئر قالمیر. هابئله ائرمنیستان‌داکی مئتسامور آتوم استانسییاسی‌نین قطعه‌لرینین کؤهنلمه‌سی و حیات ایله چئوره اوچون چوخلو تهلوکه یارادا بیلمه‌سینه گؤره؛ آراز چایینا بو استانسییادان سیزان رادیواکتیو ماتئریال‌لاری، رئقیونال و بین الخالق متخصص‌لر و آوروپا اتفاقی طرفیندن تصدیقله‌نیب‌دیر.
ائرمنیستانین صنایع شهرلری اولان «میری»، «آقاراک»، «نیو وادی» و «شوانیدزور» آیدین و گیزلی شکیلده کیرلنمه‌نین سببی اولاراق، گاهدان آراز چایینا بؤیوک حجمده داخیل اولور. بو کیرلنمیش ماتئریاللار، آرازین یاتاغیندان یا دا سرحدچی‌لر طرفیندن گؤرونمه‌ین دیگر جیغیرلاردان باش وئریر. بو کیرلنمه‌لر آراز چایی‌نین بیولوژی قورولوشونو کیلومترلرله داغیتمیشدی. آغیر مئتاللار آدی ایله تانیدیغیمیز عونصرلردن، 59 نومونه مئتال سودا و 61 نومونه مئتال دا چؤکونتولرده واردیر. هابئله بیر سیرا آراشدیرمالار، آراز چایی‌نین سویوندا «قورغوشون» و «آرسنیک» کیمی مئتاللارین حددیندن آرتیق اولماسینی وورغولاییر. نئجه‌کی آراز چاییندا بیر سیرا بالیقلاردا دا یوخلانیب و تصدیقلنمیش‌دیر.
نهایت‌ده بو کیرلنمه‌لر ایران تورپاغیندا بؤیوک بیر منطقه‌نین ایچمه‌لی و کند تصرفاتی سویون کیرلنمه‌سینه سبب اولماقلا، اؤلکه‌نین اینسان، حئیوان و بیتکی حیاتی‌نین بؤیوک بیر حیصه‌سینده مختلف خسته‌لیک‌لرین باش وئرمه‌سی ایله تهدید ائدیر. بو وضعیت خصوصی ایله اردبیل، شرقی آذربایجان و غربی آذربایجان اوستانلاری اوچون ایسنان و چئوره ساحه‌سینده دوزلمز ضرردیر. کئچن ایللرده اردبیل اوستانی معده و سیندیریم خرچنگینه یولوخمادا اؤلکه‌نین بیرینجی یئرینده دایانیر. کیرلی سو معده و سیندیریم خرچنگینه یولوخمانین عامیللرینین بیریسی حسابلانیر.
ایران و آذربایجان جمهوریتی سرحدینده آراز اوستونده قورولان خودآفرین بندینه، آذربایجان جومهوریتی‌نین «خومارلی» چایی ایله آراز چایی‌نین سویو آخیر. بو بند ایرانین تورک نوفوسو اولان شهرلرینین ایچمه‌لی سویو ایله، ایران و آذربایجان جمهوریتی طرف‌لرینده کندتصرفاتی سویونو تامین ائده‌جک‌دیر. آراز چایی‌نین سویو بو منطقه‌ده بیر چوخ تهلوکه‌لی کیرلنمه‌لر ایله آغیر مئتاللاردان دولوب داشیر.
1402-جی گونش ایلی‌نین یازیندا تهرانین خوارزمی اونیوئرسیته‌سی‌نین سیاسی جوغرافییا و بین الخالق موناسیبت‌لر قروپ‌لاری طرفیندن یازیلان علمی مقاله‌ده؛ باشدا «موغان» اولماقلا بؤلگه‌نین وئریملی دوزنلیک‌لرینین قوروماسی، قاراداغ مئشه‌لرینین آرادان گئتمه‌سی ایله ایران آذربایجانیندا ارزاق تهلوکه‌سیزلییی‌نین تهدیدی، ائرمنیستانین آرازی کیرلندیرمه‌سینده و چایین حوقوقی رژیمی‌نین بللی اولماماسیندان آسیلی بیلیر. بو راپور آرازین کیرلندیریجی‌لرینی؛ ائرمنیستان تورپاغیندان سیزان چیرکاب، بالیق‌لار و سو حئیوان‌لارینین آرادان گئتمه‌سی (1395-1396-جی ایللر آراسی خودآفرین بندینین آلت الینده بیردن و گئنیش شکیلده قیریلماسینا دایر خبر و راپورلار یاییلمیشدی)، آراز سویونون آلومینیوم آغیر مئتاللارینا بولاشماسی، میس و دمیرین ایجازه وئریلمیش میقداردان آرتیق اولماسی، آغیر صنایع چیرکابی‌نین بوراخیلماسی و مئتسامور آتوم ایستانسییاسی‌نین ایشله‌ییشی کیمی فاکتورلاری، آرازین تهدیدی سایییب و بونو «کور-آراز» سو حوزه‌سی اؤلکه‌لرینین هیدروپولوتیک موناسیبت‌لرینده نظره آلینماسینی قئید ائتمیشدیر. بو راپور آیری بیر بؤلومده، ائرمنیستانین «مئغری» منطقه‌سینی کیرلندیریجی‌لرین چایا تؤکولدویو یئر تانیتدیریب و بیلدیریر کی بو اراضی‌دن چایا صنایع چیرکاب سولاری ایله مئتال حاصیلاتی‌نین توللانتی‌لاری، هابئله رادیواکتیو بیرلشمه‌لری داخیل اولور.
آرازین سویو ایله ایلگیلی اؤنملی نوکته، بو چایین سویونون قورغوشون مئتالی ایله کیرلنمه‌سی‌دیر. آمریکانین تمیز سو استانداردیندا ایچمه‌لی سودا قورغوشونون ایجازه وئریلن میقدار «صیفیر» قئید اولسا دا، آمما ایرانین میللی استانداردینا گؤره ایچمه‌لی سو اوچون ایجازه وئریلن ماکسیموم قورغوشون لیتره 10 میکروقرامدیر. آنالیزلرین نتیجه‌سینه گؤره، نوردوزدان اؤنجه قورغوشون مئتالی‌نین قاتیلیغی لیتره 8.41 میکروقرام تشکیل ائدرک، دوزال‌دا لیتره 27.04 میکروقرام و کوردشت‌ده لیتره 140.84 میکروقراما (قانونی لیمیتین 14 قاتی) قدر یوکسه‌لیر. خودآفرین بندینده ده بو میقدار لیتره 26.61 میکروقرام معین اولاراق، 2.6 قات قانونی لیمیتدن آرتیق‌دیر. قورغوشونا معروض قالما ریسک‌لرینی نظره آلاراق، گؤرونن اودور کی، ان اؤنملی ساغلیق و ائکولوژی ریسک‌لردن بیری آراز چایی‌نین سویونون آقاراک معدنی (ائرمنیستانین سیونیک اوستانیندا و ایرانلا سرحدده یئرله‌شن شهر) طرفینده کیرلنمه‌سی و قورغوشونون آراز چایی‌نین سویونا آخیدیلماسی، بو چایین سویونون کسکین شکیلده کیرلنمه‌سینه سبب اولموش و نهایت خودآفرین بندینی ده کیرلندیرمیشدیر.
ائرمنیستان دؤولتی اوزون موددت‌دیر آراز چایی‌نین قوزئی حاشیه‌سینده یئرله‌شن میس معدن‌لرینی استخراج ائدیر و بئله‌نچی حرکت‌لر ده بو سرحد چایی‌نین سویونون کیفیتی‌نین آشاغی دوشمه‌سینه سبب اولوب. هابئله ائرمنیستان طرفیندن بیر نئچه اون ایللیک‌لر عرضینده آراز چایی بویونجا میس توللانتی‌لارینین آتیلماسی و ییغیلماسی، هردن ده بو معدنی توللانتی‌لارین بندلرینین بیر حیصه‌سی‌نین سینماسی، بو چایدا چوخلو کیرلندیریجی‌لرین یاییلماسینا و سویون کیفیتی‌نین آشاغی دوشمه‌سینه سبب اولور.
بیز بو دیلکچه‌نی امضالایان‌لار، آراز چاییندا نووه، صنایع و معدنچی‌لیک فعالیت‌لرینین ندن اولدوغو کیرلی‌لیک‌لرین دایاندیریلماسی اوچون، ایران مقاملارینین ائرمنیستان جومهوریتینه قارشی، جیددی آددیملار آتمالارینی طلب ائدیریک.
سون حادیثه‌لر
-
امضالارین یئری
اوستان ایمضالارین ساییسی البرز ایالتی 6 اردبیل ایالتی 20 بوشهر ایالتی 1 چهارمحال و بختیاری ایالتی 1 دوغو آذربایجان ایالتی 40 فارس ایالتی 1 گیلان ایالتی 2 گولوستان ایالتی 0 همدان ایالتی 0 هرمزگان ایالتی 0 ایلام ایالتی 1 اصفهان ایالتی 5 کیرمان ایالتی 3 کیرمانشاه ایالتی 1 خوزیستان ایالتی 3 کهگیلویه و بویر احمد ایالتی 0 کوردیستان ایالتی 0 لوریستان ایالتی 0 مرکزی ایالتی 1 مازندران ایالتی 3 قوزئی خوراسان ایالتی 0 قزوین ایالتی 2 قوم ایالتی 1 رضوی خوراسان ایالتی 6 سیمنان ایالتی 1 سیستان و بلوچستان ایالتی 1 خوراسان ایالتی 0 تهران ایالتی 56 باتی آذربایجان ایالتی 10 یزد ایالتی 1 زنگان ایالتی 2 بو دیلیکچه ایندییه‌جن 375 ایمضا توپلاییب‌دیر. 79% ایران‌دان، 21% حدودوندا ایسه خاریجدن گلمیشدیر. ایران خریطه‌سینده ایمضالارین ترکیبی حاققیندا داها آرتیق بیلگی الده ائتمک اوچون بورا کیلیکلهیین. -
سون ایمضالار
-
-
For Azerbaijan
-
Azerbaijan
-
Azerbaijan
-
حمایت از ارس
-
-
توافق برای رفع مسمومیت رود ارس ـ آلودگی سمی رودخانه را تایید کردند
خبرگزاری فارس پنجشنبه ۲۵ آبان خبر داد که برای پایش و قطع آلودگی رودخانه مرزی ارس جلسه‌ای مشترک میان نمایندگان ایران و ارمنستان تشکیل شد. به گزارش خبرگزاری فارس در این جلسه که روز پنجشنبه برگزار شد سرپرست گروه ایرانی «ایرج حشمتی»، معاون محیط انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، حضور داشت. بنابر این گزارش، در این نشست «توافق شد دولت‌های دو کشور برای حل‌وفصل قطعی موضوع ورود آلودگی‌های معدنی و صنعتی به رودخانه ارس طی یک سال اقدام کنند».
-
بیر تورک آکتیویست بو دیلکچه‌نی یازدی
آراز چایی کیرلنمه‌سی دوردولورسون