آموزش به زبان مادری: حق هر انسان در یک کشور چندزبانه
نیست اِنت بلۏچی
۵ تیر ۱۴۰۳
در هر سال تحصیلی، بحث آموزش به زبان مادری در ایران به موضوعی بحث‌انگیز تبدیل می‌شود. کارشناسان آموزش و پرورش، آموزگاران، مسئولان آموزشی، و حتی دانش‌آموزان و دانشجویان غیرفارس با دیدگاه‌های مختلف این بحث را جدی می‌گیرند. برنامه‌ریزی‌های آموزشی و انتخاب مدارس در آغاز سال تحصیلی صورت می‌گیرد، و در پایان سال نتایج تحصیلی بررسی شده و نقاط قوت و ضعف مشخص می‌گردد.
مشکلات آموزش به زبان غیرمادری
دیدگاه‌های بسیاری در مورد چرایی عدم آموزش به زبان مادری و مشکلات آموزشی، فرهنگی و اجتماعی ناشی از آن وجود دارد. مسئولان آموزش محلی در مناطق مختلف ایران تأکید می‌کنند که محرومیت از آموزش به زبان مادری باعث سردرگمی کودکانِ غیرفارس در آغاز فرآیند آموزش، افت تحصیلی، ایجاد احساس شهروند درجه دو بودن، و حتی ترک تحصیل می‌شود. گزارش‌های متعددی نشان می‌دهد که این عامل هر ساله باعث عقب‌افتادگی و عدم پیشرفت بسیاری از کودکان غیرفارس می‌شود.
تأثیرات روانی و هویتی
کارشناسان پرورش و روانشناسانِ کودک معتقدند که عدم آموزش به زبان مادری می‌تواند سبب گسست هویتی و عدم شکوفایی استعدادها در مراحل مختلف عمر، به‌ویژه دوران کودکی که اهمیت بسیاری در آموزش دارد، شود.
از دید کارشناسان، زبان ابزار صوتی اصلی برای برقراری ارتباط است و زبان مادری اولین زبانی است که یک کودک به طور طبیعی آن را می‌آموزد. یونسکو، تشکیلات ویژه‌ی سازمان ملل متحد در امور آموزشی، علمی، و فرهنگی، زبان مادری را ابزار مهمی در بهبود یادگیری و رشد اجتماعی و عاطفی می‌داند. روانشناسان کودک بر این باورند که یادگیری و تسلط بر زبان مادری، هویت اجتماعی و فرهنگی کودک را می‌سازد و به درک بهتر مطالب آموزشی کمک می‌کند. شالودۀ قوی زبان مادری یادگیری زبان‌های دیگر را نیز تسهیل می‌کند.
اهمیت دوزبانگی
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که یادگیری زبان دوم در سنین پایین تأثیر مثبتی بر رشد و موفقیت کودکان دارد. اگر کودک به زبانی آموزش ببیند که آن را نمی‌فهمد، قادر به درک مطالب آموزشی نخواهد بود و به «حفظ کردن» و «از بر کردن» روی می‌آورد که این روند، شناخت کودک از محیط را محدود می‌کند زیرا ابزار حیاتی کلامی برای برقراری ارتباط، و رشد تحصیلی را مختل ساخته و به فرصت‌های نابرابر آموزشی و شغلی در آینده دامن می‌زند.
آمار ترک تحصیل
آمار ترک تحصیل در مناطقی که زبان مادری آن‌ها فارسی نیست، بیشتر است. وبسایت جماران نیوز در ۲۸ دی ماه، با استناد به گزارش دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ مرکز پژوهش‌های مجلس سال ۱۴۰۱، اعلام کرد که پنج استان سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، خوزستان و آذربایجان غربی دارای بیشترین تعداد بازماندگان از تحصیل هستند. این آمار نشان‌دهنده نقش زبان در ترک تحصیل است.
تأثیرات اجتماعی و روانی
عدم آموزش به زبان مادری باعث ایجاد بی‌اعتمادی، خودبرتربینی فارس‌زبان‌ها و خودکم‌بینی غیرفارس‌ها، مشکلات روانی و عدم اعتماد به نفس در بین ساکنان یک منطقه‌ی اتنیکی می‌شود. وقتی آموزش و امکانات فرهنگی در انحصار یک زبان خاص باشد، نوعی خودبرتربینی در میان گویشوران آن زبان رایج می‌شود و این امر می‌تواند به بروز تنش اجتماعی منجر شود. تابو بودن بحث آموزش به زبان مادری در ایران طی صد سال گذشته نیز به این مشکلات دامن زده است.
پیشنهادها
سازمان یونسکو بیش از دو دهه است که «روز بین‌المللی زبان مادری» را وضع کرده و این روز را به گسترش آگاهی درباره‌ی زبان‌های گوناگون و تنوع فرهنگی ناشی از آن اختصاص داده است. در تأیید این تصمیم، مجمع عمومی سازمان ملل نیز دولت‌های عضو خود را فراخوانده تا تنوع زبانی اقلیت‌های قومی خود را به رسمیت بشناسند و ارج بنهند.
با توجه به اینکه ایران کشوری چندزبانه است و آموزش به زبان مادری حق مسلم هر انسان است، دولت باید در این راه پیش‌قدم شود و نظام آموزشی را در مسیر آموزش چندزبانه و آموزش به زبان مادری هدایت کند. این امر می‌تواند بسیاری از مشکلات ساکنان غیرفارس را حل کرده و زمینه‌ساز تفاهم و احترام متقابل شود. پیشنهادهای عبارت‌اند از:
- توسعه معلمان دوزبانه: استخدام و آموزش معلمان دوزبانه که بتوانند به دو زبان تدریس کنند.
- برنامه‌های درسی چندزبانه: طراحی و پیاده‌سازی برنامه‌های درسی که شامل دروس به زبان مادری و زبان رسمی کشور باشند.
- حمایت‌های روانی و اجتماعی: ارائه مشاوره‌های روانی و اجتماعی به کودکان و خانواده‌هایی که زبان مادری آن‌ها متفاوت از زبان رسمی است.
- تحقیقات بیشتر: انجام تحقیقات گسترده‌تر در زمینه تأثیرات آموزش به زبان مادری بر رشد تحصیلی و اجتماعی کودکان.
این نکات می‌تواند به بهبود وضعیت آموزش در ایران یاری رساند و از مشکلات ناشی از محرومیت از آموزش به زبان مادری جلوگیری کند.
نوکیں رویداد
-
اِمزا ءِ جاه
اُستان دزنامانی لێکئو البرز ۰ اردبیل ۰ بوشهر ۰ چارمهل و بَهتییاری ۰ روبرکتی آزربئیجان ۱ پارس ۰ گیلان ۰ گلستان ۰ همدان ۰ هرمزگان ۰ ایلام ۰ اِسپَهان ۱ کرمان ۰ کرمانشاه ۱ هوزستان ۳ کهگیلویا و بویراحمد ۰ کردستان ۱ لرستان ۰ مرکزی ۰ مزَنداران ۰ شمالی هراسان ۰ کَزوین ۰ کُم ۰ رِزوی هراسان ۰ سمنان ۰ سیستان و بلوچستان ۱ جنوبی هراسان ۰ تهران ۳ مشرکی آزربئیجان ۲ یزد ۰ زنجان ۰ ئے اَرزی ءَ تنیگہ ۱۴۲ دزنام مُچ کوتگ. ۸۳% دزنام چه ایران ءُ کم ءُ گیش ۱۷% ایران ءَ چہ در دیگ بیتگ انت۔. گیشیں سرپدی پہ ایران ءِ دزنام جنوکانی جاگہ ے واست ءَ اِدا ٹپّ اِت۔. -
آھری دزنام
-
-
برای جلوگیری از آسیب روانی و آموزشی به کودکان غیرفارس
-
تلگرامہ راہا دزنام جنگ بوتگ
-
تلگرامہ راہا دزنام جنگ بوتگ
-
تلگرامہ راہا دزنام جنگ بوتگ
-
-
یک کنشگر عرب ءَ ای اَرزی بندات کرتگ
لمنع الأذى النفسي والتربوي للأطفال غير الفارسيين.