تخریب خاوران، تخریب حافظه جمعی
در ۲۳ خرداد ۱۴۰۱ (۱۳ ژوئن ۲۰۲۲)، منصوره بهکیش دیداری داشت با دکتر جاوید رحمان گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران تا درباره‌ی کشتارهای دهه‌ی شصت شمسی در جمهوری اسلامی و سرگذشت گورستان خاوران با او گفتگو کند. این دیدار در یک گردهمایی با موضوع «حقوق بشر و دین» در «ترینیتی کالج» شهر دوبلینِ ایرلند رخ داد. خانم بهکیش فعال حقوق بشر و از بازماندگان قربانیان دهه‌ی شصت است که هفت عضو خانواده‌ی خود را در زمان اعدام‌های دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی و سیاسی از دست داد.
چند روز قبل از دیدار با دکتر رحمان، خانم بهکیش با کمک جمعی از دادخواهان خاوران داخواستی در سایت «دادخواست» به چاپ رساندند که مضمون آن تخریب گورستان خاوران به دست جمهوری اسلامی بود. متن این داخواست که بیش از هفتصد نفر آنرا امضا کرده بودند در این دیدار به جاوید رحمان داده شد. پلتفرم «دادخواست» سال گذشته دادخواست دیگری نیز به چاپ رساند که در آن نزدیک به پانصد امضاکننده به جمهوری اسلامی اعتراض کردند چرا قصد دارد زمین خاوران را مکان دفن درگذشتگان آیین بهایی کند.
- دادخواست: تخریب و هر گونه دستکاری در گورستان خاوران را متوقف کنید! (۸ ژوئن ۲۰۲۲)
- دادخواست: حرمت خاوران را پایمال نکنید! (۲۶ آوریل ۲۰۲۱)
خاوران، در جنوب شرق تهران، محل دفن هزاران نفر از زندانیان سیاسی و عقیدتی است که در دهه‌ی شصت شمسی، به ویژه در تابستان ۱۳۶۷، مخفیانه و بدون نام و نشان اعدام شدند. از آن تاریخ تا کنون، خانواده‌های اعدامیان، به ویژه «مادران خاوران» هر ساله در این محل مراسم یادبود فرزندان به خاک‌افتاده‌ی خود را برگزار می‌کنند، جوانانی که هرگز چگونگی و زمان اعدام و محل دفن هریک از آنها اعلام نشد. در سال‌های اخیر، جمهوری اسلامی دست به تخریب تدریجی خاوران زده است.
منصوره بهکیش خطاب به جاوید رحمان گفت، «چرا خاوران و دیگر گورهای بی‌نام و نشان در سراسر ایران را مدام تخریب می‌کنند؟ چرا خانواده‌هایی که به دنبال کشف حقیقت و برقراری عدالت هستند را مدام سرکوب می‌کنند و مورد اذیت و آزار قرار می‌دهند؟ و چرا این موضوع مهم در گزارش شما نیست؟»
خانم بهکیش گفت در این چهل سال هر سنگی که بازماندگان در گورستان خاوران گذاشتند، هر گُل و نهالی که به یاد عزیزانشان کاشتند به دستور رژیم ویران شد.
خانم بهکیش گفت، «در فاصله ۲۰ تا ۲۷ دی ۱۳۸۷، گورستان خاوران را با بولدوزر زیر و رو کردند و ما هنوز نمی‌دانیم که بقایای استخوان‌های عزیزان ما، به ویژه آن‌هایی که در گورهای جمعی دفن کرده بودند را برداشته اند یا نه . . . حکومت در این‌مدت بارها جامعه بهایی را تحت فشار قرار داد تا فوت شدگان خود را بر روی گورهای جمعی عزیزان ما در خاوران دفن کنند . . . سال گذشته بار دیگر نیروهای امنیتی با حفر ۱۰ گور بر روی گورهای جمعی خاوران، به شهروندان بهایی فشار آوردند که فوت شدگان خود را در این گورها دفن کنند. اما ما خانواده‌ها و جامعه بهایی اعتراض کردیم و توانستیم جلوی آنها را بگیریم. یک ماه پیش نیز دیوار قدیمی خاوران با میله‌های بر روی آن و در اصلی خاوران را تخریب کردند و یک دیوار بتنی بلند مانند دیوار زندان به جای آن نصب و گورستان را کاملاً از دنیای بیرون جدا کردند. علاوه بر آن چندین دوربین پایه بلند مانند دوربین بزرگراه‌ها در داخل و خارج از خاوران و جلوی گورستان بهایی‌ها نصب کرده‌اند. ما می‌دانیم که قصد آنها اِعمال کنترل و فشار بیشتر برای ایجاد ارعاب و آزار، تهدید و سرکوب خانواده‌هاست تا بتوانند ما را ساکت کنند.»
حرمت خاوران نباید پایمال شود! به خیالِ خام فاتحانِ این چهار دهه نکبت، زمین خاوران فقط مکان دفن استخوان‌های بی‌نام و نشان بوده‌است، زمینی لعنت‌شده برای بی‌دین‌ها و بددین‌ها! خاوران مزار عزیزان «خانواده‌های خاوران» است، حق انسانی و شهروندی این خانواده‌هاست که به حریمِ دلبندانِ به خاک‌وخون افتاده و زیرخاک خفته‌ی آنها تجاوز نشود!
خاوران یک آرامگاه معمولی نیست، فشرده‌ی تاریخ درد و نسل‌کُشی و بی‌عدالتی است که گورهای جمعی و بی‌نشان، خاک آن را حرمت بخشیده است. خاوران حافظه‌ای است که نباید پاک شود، شهادتی است که نباید خفه گردد.
تیم دادخواست
