تغییرات اقلیمی، هشداری برای فرزندان ایران

محیط‌ زیست یکی از مهمترین دغدغه‌های بشر بوده و جنبش‌های بسیاری حول آن به‌عنوان یک چالش عمده جهانی شکل گرفته است. «جنبش اقلیمی» در سراسر جهان یکی از تأثیرگذارترین و فراگیرترین جنبش‌های اخیر بوده و ارتباط تنگانگی با ابعاد مختلف زیست انسان یافته است.

بر اساس شواهد غیرقابل انکار، تغییرات اقلیمی در نتیجه فعالیت‌های انسان به وجود آمده است؛ بنابراین باور داریم که حفظ محیط‌زیست نه فقط برای کشور عزیزمان بلکه برای جهان امری حیاتی است و نمی‌توان و نباید آن را نادیده انگاشت.

انتشار گازهای گلخانه‌ای (دی‌اکسید کربن، متان و...) ناشی از سوخت‌های فسیلی (از جمله نفت و گاز) و تخریب زیست‌بوم‌های طبیعی سبب تغییرات بی‌سابقه اقلیمی و گرمایشی زمین شده است. این امر تأثیرات مخرب گسترده‌ای بر زندگی انسان‌ها، جانوران و گیاهان دارد. شرایط چنان خطرناک است که حیات بر روی سیاره زمین را در مقیاسی باورنکردنی در معرض تغییرات مخرب و غیرقابل کنترل قرار داده است.

اکنون همه ما در موقعیت حساسی قرار داریم، زیرا از طرفی دهه پیش‌رو سال‌هایی سرنوشت‌ساز برای اصلاح مسیر جهانی خواهد بود که در شرایط کنونی به سوی فاجعه اقلیمی پیش می‌رود و از طرف دیگر جمهوری اسلامی ایران در حال مشورت و تصمیم‌گیری مهمی درباره سهم کشورمان در جلوگیری و یا تشدید این بحران است. با توجه به گزارش اخیر کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی به تاریخ سه‌شنبه دوم اسفند ۱۴۰۱ در صحن مجلس و سخنان سلاجقه رئیس سازمان محیط‌ زیست در همایش ملی دیپلماسی زیست‌محیطی مورخ هفتم اسفند ۱۴۰۱ عضویت ایران در موافقت‌نامه اقلیمی پاریس پس از تأخیر طولانی هفت‌ساله و تدوین برنامه جدید مشارکت ملی ایران در حال بررسی است.

با توجه به این رخدادهای مهم وظیفه خود می‌دانیم که دغدغه‌ جدی خود نسبت به مسئله تغییرات اقلیمی و حقوق نسل‌های آینده برای زندگی در جهانی امن و سالم را با شما در میان بگذاریم و نسبت به روندی که آینده کشور و حیات بر روی کره زمین را تهدید می‌کند اظهار نگرانی کنیم.

متاسفانه باید اذعان کرد که ایران با قرار گرفتن در مقام ششم جهانی، نه تنها از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای است بلکه هم‌زمان یکی از آسیب‌پذیرترین کشورها نسبت به اثرات منفی تغییرات اقلیمی نیز هست و انتشار دی‌اکسید کربن در ایران ۶۷۸ میلیون تُن در سال است که به تنهایی با مجموعه همین میزان گاز گلخانه‌ای که در کشورهای فرانسه، بریتانیا، سوئد، نروژ و سوئیس تولید می‌شود، برابری می‌کند. هم‌زمان ایران مستعد خشک‎‌سالی، کم‌آبی، ریزگرد، توفان‌های گردوغبار، سیل‌های ناگهانی و سایر رویدادهای آب‌وهوایی شدیدی است که به دلیل تغییرات اقلیمی در حال تشدید هستند و اثرات مخربی بر کشاورزی، اقتصاد، تامین آب آشامیدنی، سلامت و غیره دارند.

موافقت‌نامه پاریس در سال ۲۰۱۵ در بیست و یکمین نشست اعضای (COP21) در پاریس ذیل چهارچوب عهدنامه سازمان ملل برای مقابله با تغییرات اقلیمی (UNFCCC) تصویب شد و طی آن ۱۹۵ کشور جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران متعهد شدند که تا پایان سال ۲۱۰۰ میلادی گرمایش زمین را به ۲ درجه سانتی‌گراد محدود نمایند و برای محدود کردن آن تا مرز ۱,۵ درجه تلاش کنند. این اقدام به معنای کاهش ۴۵% گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ نسبت به ۲۰۱۰ و به صفر رساندن آن تا ۲۰۵۰* است. ایران در آوریل ۲۰۱۶ این توافق‌نامه را امضا کرده اما هنوز به تصویب مجلس نرسانده و به همین جهت عضویت خود را رسمی نکرده است.**

تا این لحظه فرصت‌های زیادی از دست رفته است و جامعه جهانی به نحوی موثر از بروز فاجعه جلوگیری نکرده است، اما در سال‌های اخیر کشورهای بسیاری تحت فشار مطالبات «جنبش اقلیمی» تعهدات جدی‌تری به‌عهده گرفته‌اند. در این میان جمهوری اسلامی ایران نه تنها به تعهدات ضروری عمل نکرده، بلکه ممکن است از تعهدات حداقلی خود نیز عقب‌نشینی کند تا به توسعه صنایع آلاینده نفت و گاز و پتروشیمی به همان روال گذشته ادامه دهد. به جای کاهش گازهای گلخانه‌ای اکنون ما حتی شاهد آن هستیم که مرکز دفن زباله «آرادکوه» در جنوب تهران به تنهایی یه یکی از سه منشأ بزرگ گاز متان در جهان، یعنی دومین گاز خطرناک گلخانه‌ای و مسبب ۳۰% گرمایش زمین، تبدیل شده است، که با تولید ۸۵۰۰ کیلوگرم متان در ساعت سبب مشاهده ابری از این گاز به وسعت ۴,۸ کیلومتر مربع در جنوب پایتخت شده است.

ما زنان زندانی سیاسی عقیدتی زندان اوین و فعالان اجتماعی، محیط‌ زیستی و سیاسی عرصه‌های مختلف و مادران و مادربزرگ‌های نسل بعد نسبت به آینده کشور و فرزندانمان قویاً ابراز نگرانی می‌کنیم. ما به رغم تنگناها و مشکلات نفس‌گیر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و... که بر زندگی همه ما سایه افکنده، خواستار عزم راسخ ملی جهت دستیابی به اهداف موافقت‌نامه پاریس و تعهدات حدی و اقدامات مقتضی هستیم. ما از همه هم‌وطنان عزیزمان می‌خواهیم که با درک عمیق‌تری از اضطرار وضع موجود به مسئله حیاتی تغییرات اقلیمی توجه و آن را بخش مهمی از مطالبات خود نظر بگیرند.

با پیوستن به جنبش جهانی اقلیمی می‌توانیم به جای آنکه پاره‌ای از مشکل باشیم بخشی از راه‌حل بشویم.

در همین راستا اقدامات زیر را در ایران ضروری و ممکن می‌دانیم. همه این موارد با در نظر گرفتن عدالت اجتماعی و اقلیمی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و با مشارکت مردمی به‌خصوص زنان، جوانان، جوامع محلی و اقلیت‌های بومی محقق خواهد شد:

۱- گذار از سوخت‌های فسیلی و حرکت به سوی استفاده از ظرفیت‌های کشور در زمینه انرژی تجدیدپذیر (خورشیدی و بادی)

۲- حفاظت و احیای زیست‌بوم‌های جاذب دی‌اکسید کربن (جنگل‌ها، تالاب‌ها، آبسنگ‌های مرجانی خلیج فارس و...) و تنوع زیستی که ضامن سلامت آنهاست.

۳- گذار به اقتصاد کم کربن و توسعه تاب‌آور

۴- کاهش آلودگی و افزایش بهره‌وری و انرژی و کاهش هدر رفت گاز طبیعی و انرژی در فرایند تولید و استفاده از فناوری پاک

۵- کاهش خطر رویدادهای شدید آب‌وهوایی با مدیریت سوانح، حفاظت از زیست‌بوم‌ها و...

۶- اقدامات اساسی جهت سازش‌پذیری (Adaptation) نسبت به اثرات غیرقابل اجتناب تغییرات اقلیمی در صنایع کشاورزی، مدیریت یک‌پارچه آب و غیره

برای همه فرزندان سربلند ایران و به یاد پیروزها که از طبیعت سالم بی‌بهره مانده‌اند.

امضاکنندگان:

نرگس محمدی، سپیده قلیان، ناهید تقوی، فریبا کمال‌آبادی، مریم حاج‌حسینی، ویدا ربانی، فائزه هاشمی، نیلوفر بیانی، سپیده کاشانی، مهوش ثابت، زهرا زهتابچی، فاطمه متنی، سارا احمدی، رها عسکری‌زاده، نوشین جعفری، هستی امیری، نرگس ظریفیان، ژیلا مکوندی، مژگان اینانلو و عسل محمدی.

پانوشت‌ها:

*- در موافقت‌نامه پاریس کشورها به شکل داوطلبانه سهم خود را جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مشخص می‌کنند که به آن برنامه مشارکت ملی (NDC) گفته می‌شود. ایران از زمان امضای این توافق اعلان داشته که انتشار گازهای گلخانه‌ای‌اش را به میزان ۴% تا سال ۲۰۳۰ یعنی ۱۴۰۸ در مقایسه با سال ۱۳۸۸ کاهش خواهد داد و در صورت برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی، انتقال فناوری پاک و کرین و غیره، قادر خواهد بود این میزان را تا ۱.۸% افزایش دهد که هنوز به مرحله اجرا در میانده است.

**- هم‌اکنون دمای زمین دست‌کم ۱.۱ درجه نسبت به دوران پیشاصنعتی افزایش یافته و در صورتی که اقداماتی فوری صورت نگیرد، احتمال رسیدن به گرمایش ۲.۴ درجه تا ۶.۵ درجه سانتی‌گراد تا پایان قرن حاضر وجود دارد، شرایطی که انسان تاکنون تجربه نکرده است.